Het pand Saroleastraat 33. Midden: de lange zijkant van de 'doos' die om het gebouw zat, is verwijderd; links, bron: De Limburger 26 november 2021; Links: de gehele oude gevel is vrij; Rechts: het pand in opgeknapte staat.
In het najaar van 2021 kreeg het openbare gesprek over het Heerlens verleden en hoe daar mee om te gaan nieuwe impulsen. Aanleiding was de bij een verbouwing van een pand in de Saroleastraat blootgelegde oude gevel. Niet gehinderd door enige historische kennis was er op straat, in de media en in de gemeenteraad al snel sprake van ‘verborgen parels’. Overigens zonder dat iemand aangaf wat daarmee werd bedoeld.
Ik vond de vrijgemaakte gevel mooier dan de vorige, maar historisch gezien eigenlijk vrij gewoontjes. De ‘parel-praat’ was in mijn ogen typisch Heerlens Winkbülle-getoeter met veel Heëlesje wink. Als enig excuus hiervoor kon je aanvoeren dat velen vinden dat we in Heerlen niet echt verwend zijn als het om oude kenmerkende panden gaat. Maar ook die opvatting getuigde en getuigt in mijn ogen van een gebrek aan historische kennis van de ontwikkeling van de stad.
Bron afbeelding rechts: De Limburger, 29 december 2021.
In de berichtgeving over de Heerlense geschiedenis miste ik de opvattingen van de stadshistoricus en van de leden van de Stichting Historische Kring ‘Het Land van Herle’, Heerlens grootste organisatie op het gebied van geschiedenis. Ook was er geen podium waar ik als historicus snel op de ontwikkelingen kon reageren en andere relevante zaken kon aankaarten. Het gevolg van mijn onvrede was dat ik de websitewww.ouweleem.nl begon, aanvankelijk met alleen een wekelijks blog. Het werd de plek waar ik mijn bevindingen over de Heerlense geschiedenis kon delen.
Bron: De Limburger, 18 april 2021
Mijn eerste stuk ging over een Heerlense straat die vroeger wel, maar sinds de jaren zestig geen naam meer had. De Limburger pikte het verhaal op en publiceerde mijn ontdekking. Het leidde tot een korte, maar hevige discussie, waarbij het vooral over de suggesties voor een nieuwe benaming van de straat ging. Er werden alleen namen van mannen voorgedragen.
Dit gegeven bracht me bij een onderzoeksthema dat ik enkele jaren eerder al eens had willen oppakken: bijzondere Heerlense vrouwen. Bij het speuren naar bronnen stuitte ik op een krantenartikel van wijlen Marcel de Veen. Het ging over het thema van de Internationale Vrouwendag van 2021 in Parkstad: de zichtbaarheid van vrouwen in de regio. Een manier om die zichtbaarheid te meten was het aantal naar Parkstaddames vernoemde straten.
De uitkomst was ontluisterend. Parkstad telde toen 3689 straten. Iets meer dan 500 droegen de naam van een persoon, die vanwege zijn of haar verdienste de eer kreeg naamgever van een straat te zijn. Slechts twintig daarvan waren vrouwen. Bovendien waren het zelden vrouwen uit de regio of die voor regio betekenis hadden. Ook in het ruim 70 jaar verschijnende tijdschrift van de ‘Het Land van Herle’ waren de artikelen over vrouwen op een hand te tellen. In 2022 schreef ik daarom vier artikelen over Parkstadvrouwen voor Mijnstreek, het tijdschrift van Het Land van Herle. Het eerste ging over An van Dijck, voorvechtster van de vrouwenparticipatie.
Bron: De Limburger 12 juli 2023 Bron: Stadskrant Heerlen, februari 2024
Roelof Braad is de eindredacteur van Mijnstreek en tevens lid van de straatnamencommissie van de gemeente Heerlen. Of hij en de overige commissieleden gehoor hebben gegeven aan de oproep van de Stichting Vrouwen Heerlen-Parkstad en/of geïnspireerd zijn geraakt door mijn artikelen, is niet duidelijk. Feit is dat de gemeente Heerlen werk maakt, hoe minimaal ook, van het vernoemen van nieuwe straten naar vrouwen. Afgelopen jaar kregen we al de Amaka-passage, die de Geleenstraat via het nieuwe stadskantoor met de Dr. Poelsstraat en het Raadhuisplein verbindt, en de Ada Lovelace weg, een 19e eeuwse Britse wiskundige, naar wie ook een programmeertaal is vernoemd. Laatstgenoemde straatnaam moet de automobilist via GPS eenvoudiger naar de parkeergarage bij de Brightlands Smart Service Campus leiden. Eind februari vermeldde de Heerlense Stadskrant dat is besloten de straat van de op het terrein van de voormalige houthandel Franck te bouwen woningen, gelegen tussen Oude Kerkstraat en Willemstraat, te vernoemen naar An van Dijck.
Deze recente besluiten van de straatnamencommissie geven aan dat ook zij vindt dat er nu wel genoeg Heerlense straten met mannennamen zijn. In de toekomst verdienen bijzondere vrouwen uit de gemeente een dergelijke eer. Het is het begin van een ontwikkeling in gang gezet door de Stichting Vrouwen Heerlen-Parkstad. Ik ben verheugd en trots dat ik mijn ‘historisch’ steentje heb kunnen bijdragen. In de geest van An van Dijck is hier wel een winstwaarschuwing op zijn plaats. Dezelfde als die ze begin jaren negentig over de vrouwenemancipatie gaf:’ We zijn er nog lang niet.’
Marcel J.M. Put
Afbeelding: Niek C. Put (2024)
Comments